Ο Πελοποννησιακός πόλεμος (431-404πχ) είναι μία από τις θλιβερότερες αλλά ταυτόχρονα και λαμπερότερες στιγμές της αρχαίας Ελληνικής ιστορίας. Θλιβερή γιατί οι Ελληνικές πολιτείες επιδοθήκαν σε έναν αδελφοκτόνο αγώνα, ο οποίος εν τέλει τις ζημίωσε τα μέγιστα, τόσο σε ανθρώπινο επίπεδο (απώλεια του ανθού της κάθε πολιτείας) όσο και από οικονομική άποψη (καταστροφή σοδειών/ περιουσιών/ υποδομών) με την αγριότητα και την διάρκεια που μόνο μία εμφύλια σύρραξη μπορεί να «επιτύχει». Παράλληλα όμως η ποιότητα των αντιμαχόμενων και το υψηλό επίπεδο πολιτισμού και διανόησης των εμπλεκομένων πολιτειών έθεσε νέα δεδομένα στην στρατηγική, πρωτοφανή για τα παγκόσμια δεδομένα, και δημιούργησαν σχολή σκέψης μοναδική για πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια και άκρως υπολογίσιμη ακόμα και σήμερα (σε βαθμό να διδάσκεται ο Πελοποννησιακός πόλεμος και τα διδάγματα του έως σήμερα σε σχολές στρατηγικής σκέψης).
Λίγο πριν την έναρξη του πολέμου είχαν ξεκινήσει προστριβές μεταξύ των Κορινθίων, οι οποίοι ήταν μέλη της πελοποννησιακής συμμαχίας, και των Αθηναίων, οι οποίοι είχαν υποστηρίξει την Κέρκυρα στην διαμάχη της με τους Κορίνθιους, εξαιτίας της Επιδάμνου, αποικίας των Κορινθίων. Οι τελευταίοι υποστήριζαν ότι οι Αθηναίοι είχαν παραβιάσει τις σπονδές (όρκοι - συνθήκες ειρήνης) ναυμαχώντας, μαζί με τους Κερκυραίους, εναντίον τους στα Σύβοτα και πολιορκώντας την Ποτίδαια (επίσης Κορινθιακή αποικία). Στον λόγο που εκφώνησαν οι Κορίνθιοι κατά την προσπάθεια τους να κινητοποιήσουν τους Λακεδαιμόνιους εναντίον της Αθήνας επιστράτευσαν επιχειρήματα τόσο νομικά όσο και πρακτικά (συμφέρον της Σπάρτης να υποστηρίξει τον «δίκαιο» αγώνα τους). Το σύνολο των επιχειρημάτων είναι άξια να μελετηθούν με ιδιαίτερη προσοχή αλλά ένα επιχείρημα έχει ιδιαίτερη και διαχρονική αξία, είναι η πρόθεση των Κορινθίων να στραφούν σε άλλο σύμμαχο εάν η Σπάρτη αδιαφορήσει:
«δρῷμεν δ' ἂν ἄδικον οὐδὲν οὔτε πρὸς θεῶν τῶν ὁρκίων οὔτε πρὸς ἀνθρώπων τῶν αἰσθανομένων· λύουσι γὰρ σπονδὰς οὐχ οἱ δι' ἐρημίαν ἄλλοις προσιόντες, ἀλλ' οἱ μὴ βοηθοῦντες οἷς ἂν ξυνομόσωσιν.»
«Εάν το κάναμε δεν θα ήταν ανόσιο ούτε για τους θεούς στους οποίους ορκιστήκαμε ούτε για τους ανθρώπους που θα ξέρουν τα πράγματα. Καταπατούν τις συνθήκες εκείνοι που δεν βοηθούν αυτούς στους οποίους υποσχέθηκαν βοήθεια και όχι εκείνοι οι οποίοι, μπροστά στην αδράνεια ενός συμμάχου, αναζητούν άλλον.»
Θουκυδίδη Ιστορία Α 71
Παράλληλα επισημαίνουν ότι ακόμα και οι θεσμοί που ακολουθούνται δεν θα αποτελέσουν εμπόδιο, προκειμένου να εξασφαλίσουν το όφελος της πολιτείας τους:
«ἀνάγκη δὲ ὥσπερ τέχνης αἰεὶ τὰ ἐπιγιγνόμενα κρατεῖν· καὶ ἡσυχαζούσῃ μὲν πόλει τὰ ἀκίνητα νόμιμα ἄριστα, πρὸς πολλὰ δὲ ἀναγκαζομένοις ἰέναι πολλῆς καὶ τῆς ἐπιτεχνήσεως δεῖ.»
«Σε καιρό ειρήνης είναι, βέβαια, πολύ προτιμότερο να μην αλλάζουν οι θεσμοί, αλλά όταν είναι ανάγκη να αντιμετωπιστούν πολλές δυσκολίες είναι και ανάγκη να επινοούνται πολλοί νέοι τρόποι.»
Θουκυδίδη Ιστορία Α 71
Σε ολόκληρο το έργο του Θουκυδίδη είναι εμφανές ότι η νομιμότητα από μόνη της δεν μπορεί να είναι επαρκές κίνητρο για τις «διεθνείς» σχέσεις εάν δεν συνοδεύεται από το συμφέρον τον εμπλεκομένων. Αυτό (το συμφέρον) είναι η «αναγκαία και ικανή» συνθήκη να προκαλέσει την όποια κινητοποίηση. Σε ολόκληρο το έργο, γίνεται ξεκάθαρο ότι ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλίσει κάποιος βοήθεια, από οποιονδήποτε «ξένο», είναι να αποδείξει ότι κάτι τέτοιο είναι προς το κοινό τους όφελος (πρωτίστως αυτού που παρέχει την βοήθεια και δευτερευόντως αυτού που την δέχεται), εάν παράλληλα ο κοινός αυτός «αγώνας» είναι και «νόμιμος» τόσο το καλύτερο, εάν όχι τότε θα πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε να νομιμοποιηθεί το «συμφέρον».
Αυτήν την «μικρή» λεπτομέρεια στην ρεαλιστική προσέγγιση των πραγμάτων, η χώρα μας δείχνει να την αγνοεί επιδεικτικά εδώ και αρκετές δεκαετίες. Έχει επικρατήσει μία ρομαντική αντίληψη, με βάση την οποία η χώρα μας θα έχει διεθνή υποστήριξη στα προβλήματα που αντιμετωπίζει επειδή έχει το «δίκαιο» με το μέρος της!!! Θα υποστηρίξει το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση την χώρα μας στις σχέσεις με την Τουρκία επειδή τα νησιά είναι «δικαιωματικά» δικά μας, θα μας υποστηρίξουν οι ίδιοι μηχανισμοί στο θέμα της FYROM γιατί το όνομα Μακεδονία είναι «Ελληνικό», θα μας υποστηρίξει η Ε.Ε. στο θέμα της λαθρομετανάστευσης γιατί είναι «σύμμαχοι» μας, θα μας υποστηρίξει η Ο.Ν.Ε. στο θέμα της οικονομικής κρίσης από «αλληλεγγύη», θα υποστηρίξει ο ΟΗΕ την… κοκκινοσκουφίτσα γιατί ο λύκος είναι «κακός». Αν δεν σοβαρευτούμε και δεν αντιληφτούμε πια είναι τα πραγματικά κίνητρα της όποιας εξωτερικής βοήθειας παρέχεται σε μία πολιτεία θα συνεχίσουμε να τρώμε «χαστούκια» και να κοιτάμε απορημένοι.
Κανείς, είτε πρόκειται για συμμαχία, είτε διεθνή οργανισμό, είτε μεμονωμένο έθνος, δεν αφιερώνει πόρους (ανθρώπινους, οικονομικούς, υλικούς) εάν δεν έχει κάτι να κερδίσει από αυτήν την ενέργεια. Ο κύριος λόγος που από ολόκληρο το παράδειγμα της δημηγορίας των Κορινθίων απομονώθηκαν οι δύο παραπάνω φράσεις, είναι η σπουδαιότητα τους σε μία πιθανή ενέργεια κινητοποίησης των διεθνών οργανισμών, ώστε να βοηθήσουν την χώρα μας να ανταπεξέλθει στο φλέγον ζήτημα της οικονομικής κρίσης. Όχι λόγω αλληλεγγύης αλλά λόγω συμφέροντος, συμφέρον που δεν θα προκύπτει από μελλοντικά οφέλη, αλλά από την απώλεια ωφέλειας που ήδη απολαμβάνουν, σε περίπτωση που αδιαφορήσουν.
Πιο συγκεκριμένα. Η Νομισματική Ένωση οφείλει να μας υποστηρίξει ( πρωτίστως η Γερμανία) και όχι να φέρνει συνεχώς ενστάσεις σε όποιο σχέδιο εξόδου από την κρίση παρουσιάζεται, καθώς από την ένταξη της χώρας μας σε αυτόν τον σχηματισμό (οικονομική συμμαχία) είναι αυτές ακριβώς οι «ισχυρές» οικονομικά χώρες που ωφελούνται πρωτίστως. Ή μήπως νομίζουν ότι εάν οδηγηθούμε σε «πτώχευση» θα έχουμε κανέναν λόγο να παραμείνουμε σε μία «συμμαχία» που μας πουλάει πολύ περισσότερα από ότι αγοράζει; Νομίζουν ότι εάν πτωχεύσουμε θα συνεχίζουμε να αγοράζουμε τα ακριβά ευρωπαϊκά προϊόντα, δίνοντας τους δισεκατομμύρια μέσω του εμπορίου ετησίως; Νομίζουν ότι εάν πτωχεύσουμε θα μπορέσουν να πάρουν κρατική περιουσία (εθνικό έδαφος) για να καλύψουν τα χρήματα τους; Νομίζουν ότι εάν οι ελληνικές ντομάτες και το ελαιόλαδο δεν πουληθούν στην Ευρώπη, δεν θα πουληθούν καθόλου; Νομίζουν ότι οι τουρίστες θα σταματήσουν να έρχονται στην χώρα εάν βγούμε από την ΟΝΕ; Να είναι όμως σίγουροι ότι τα δικά τους τα αυτοκίνητα και οι ηλεκτρικές συσκευές, θα σταματήσουν να πωλούνται στην χώρα μας. Ξεχνάνε ότι το εμπορικό ισοζύγιο της Ε.Ε. με την χώρα μας είναι αρνητικό, για την τελευταία, κατά αρκετά δίς ευρώ ετησίως.
Εμείς νέους «συμμάχους μπορούμε να βρούμε, εάν χρειαστεί (Ρωσία, Κίνα, ακόμα και ΗΠΑ) και να βρούμε χρήματα για να δανειστούμε, προσφέροντας στρατηγικά οφέλη στους νέους συμμάχους μας και παράλληλα να πουλάμε τα προϊόντα και τον τουρισμό μας. Αυτοί όμως θα χάσουν μία αγορά που δίνει δουλειά σε δικές τους βιομηχανίες. Ακόμα χειρότερα, για αυτούς, θα αναγκαστούμε, προκειμένου να ανταπεξέλθουμε στις δυσκολίες, να τροποποιήσουμε κάποιους «θεσμούς». Τι θα γινόταν εάν περιορίζαμε την (λεγόμενη) «ελεύθερη οικονομία» απομονώνοντας αυτούς που μας ωθούν στην πτώχευση, προς όφελος δικό μας και των «νέων συμμάχων» μας; Η οικονομία είναι ένας μόνο παράγοντας στην διαμόρφωση στρατηγικής. Ναι, είναι ο σημαντικότερος αλλά όχι ο μόνος.
Το θέμα έχει ως εξής, είτε μας βοηθάνε να ανταπεξέλθουμε στην κρίση και διατηρούν μία σύμμαχο-αγορά για τα προϊόντα τους, παίρνοντας παράλληλα πίσω τα χρήματα τους, είτε μας αφήνουν να χρεοκοπήσουμε χάνοντας οριστικά τόσο τα χρήματα τους (ουκ αν λάβεις παρά του μη έχοντος) όσο και μία αγορά που τους προσφέρει δισεκατομμύρια ετησίως, στρέφοντας την παράλληλα σε συνεργασία με νέες και ανταγωνιστικές προς αυτούς αγορές-συμμαχίες. Δεν ζητάμε ελεημοσύνη από κανέναν, τους ζητάμε να υποστηρίξουν έναν σύμμαχο για να μην τον χάσουν. Για να είμαστε εμείς αξιόπιστοι οφείλουν και οι σύμμαχοι μας να είναι αξιόπιστοι επίσης. Ας κρίνουν με βάση το συμφέρον τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου